Grande Rota do Guadiana – GR15
Grande Rota do Guadiana: wandelen langs de rivier de Guadiana
De jongste langeafstand route in de Algarve is de GR15, de Grote Route van de Guadiana. In 2015 zijn de eerste vijf sectoren van deze wandelroute uitgezet tussen Vila Real de Santo Antonio in het zuiden en Alcoutim in het noorden. De route, dan 65 kilometer lang, voert je langs de rivier de Guadiana, Portugals grensrivier met Spanje.
In 2019 wordt de wandeltocht verlengd met twee sectoren. In nu zeven etappes, naar Mertola, met een omzwerving door het Nationaal Park van de Guadiana. De totale lengte van de GR15 is inmiddels 152 kilometer.
Lees meer ...
Het geheim van de GR15
Het geheim van de GR15 schuilt in het oogverblindend mooie landschap met de vergezichten over de rivier, het cultureel erfgoed onderweg, gecombineerd met de juiste dosis avontuur, gezonde fysieke activiteit en frisse lucht. De langeafstand route doorkruist drie gemeenten; Alcoutim, Castro Marim en Vila Real de Santo António. Onderweg passeer tot aan de gemeentegrens van Mertola, zeventien dorpjes en gehuchten. In lang niet alle plaatsjes is horeca aanwezig
Natuur en Cultuurhistorie
Deze langeafstand route wordt gekenmerkt door veelzijdigheid. De wandelaar loopt langs het cultureel erfgoed van de Portugese agrarische samenleving van de afgelopen eeuwen. De Guadiana rivier, alhoewel niet voortdurend zichtbaar, heeft zijn stempel gezet op de ontwikkeling van deze omgeving. Het gebied kent een grote verscheidenheid aan planten en dieren. Misschien wel de bekendste wilde bloemen uit de omgeving zijn de Cistus rozen. Wist u trouwens dat je de bloembladeren kunt eten? Van het waddengebied en de zoutpannen in het Zuiden tot het Nationaal Park van de Guadiuana in het noorden bij Mertola, leeft een enorme verscheidenheid aan vogels. Een van de mooiste geslaagde projecten is echter wel het succesvol herintroduceren van een prachtige kleine katachtige in het gebied: de Iberische Lynx
De Iberische Lynx
Door een succesvol fokprogramma is men erin geslaagd, verschillende in gevangenschap gefokte Pardel Lynxen, ofwel Iberische Lynxen opnieuw uit te zetten in de natuur. Deze soort met typerende zwarte pluimen aan de oren, komt alleen voor op het Iberisch Schiereiland en is ernstig bedreigd in haar voortbestaan. Het zijn nachtdieren en nadat in 2020 en 2021 verschillende exemplaren in het wild zijn uitgezet, zijn ook de eerste nakomelingen gespot.
De GR15 heeft ook ook een verbinding met de fietsroute Ecovia, de fietsroute langs de Zuidelijke Algarve kust die VRSA iun het oosten verbindt met de Cabo de São Vicente in het westen. Ook kruist de GR 15 bij Alcoutim de langeafstand route Via Algarviana (GR13).
1. Vila Real de Santo Antonio → Junqueira – 13,1 km
Langeafstand route GR15 begint vlakbij het luxe topsport complex van Vila Real de Santo Antonio (van nu af aan VRSA), in Monte Gordo aan de Caminho dos Três Pauzinhos. Van daar loop je naar het oosten, richting de Guadiana rivier. Je passeert in het dorpscentrum het eertse voorbeeld van (typisch portugese) Pombaline bouwstijl. Dit is het oude douanekantoor aan het centrale plein met daarvoor de obelisk die het kenmerk is van VRSA.
Lees meer ...
Castro Marim en de Sapal
Volg de rivier naar het noorden. Je loopt nu langs de uitgestrekte zoutpannen de Sapal van Castro Marim. Let goed op de wadende flamingo´s en lepelaars. Steek de EN122 over en loop richting het historische centrum van Castro Marim. Ga linksaf het dorp in langs de ravelijn van Santo Antonio, de Igreja Matriz, het plein Largo do 1o do Maio en daal af naar het centrum van het dorp. Het indrukwekkende Fort van São Sebastiãio is niet te bezoeken; het middeleeuwse kasteel is wel open voor belangstellenden. Verlaat het dorp in noordelijke richting.
De heuvels in
Het volgende gehucht dat je tegenkomt is Monte Francisco. Het dorpsplein, Largo Paco de Lucía, dankt zijn naam aan een beroemde Spaanse flamenco gitarist. Zijn moeder Lucía is in het dorp geboren. Langeafstand route GR15 voert de wandelaar verder noordwaarts. Af en toe heb je nu uitzicht over de bekende Castro Marim Golf en Country Club. Deze golfclub is eigendom van de Nederlandse Willem van Kooten, beter bekend als oud Radio Veronica DJ Joost den Draaier.
Horeca
In VRSA en Castro Marim vind hje veel kleine restaurants en café´s. In de heuvels is de horeca dunner gezaaid. Het gebied wordt steeds minder dicht bebouwd. Langs de route liggen voor een versnapering in Junqueira de Clube da Junqueira en Taverna Gil e da Graça. Natuurlijk kan je ook lekker even uitrusten op een van de oude stenen muren langs het pad, tussen de traditionele groentetuinen en boomgaarden. Neem dan wel zelf een lunchpakket mee. Het einde van de eerste sector is een klein logement, Casas do Palheiro Velho in Castelhanos.
2. Junqueira → Odeleite – 17,6 km
We verlaten Junqueira noordwaarts langs de oude provinciale weg met aan weerszijden sinaasappelgaarden en groentetuinen. Na het oversteken van de Beliche rivier zie je aan de overkant van het water de grootste Johannesbroodboom plantage van Europa. Wij blijven aan de rechteroever van de Beliche. Je ziet hier de typische rivier vegetatie en af en toe passeert een herder met een kudde schapen of geiten.
Lees meer ...
De heuvels in
De vegetatie verandert langzaam en steeds meer steeneiken duiken op in het landschap. Het volgende dorp langs langeafstand wandeling GR15 dankt zijn naam aan deze voor de streek zo typerende boom: Azinhal. Het terrein is stijgend en de heuvels zijn bedekt met witte en roze Cistusrozen, paarse Kuiflavendel en gele Brem. Bovenop de heuvel is het wel tijd om even uit te rusten en te genieten van het eerste sublieme panorama over de Guadiana rivier. GR15 kruist hier ook rondwandeling CAS PR3 – Janelas do Guadiana.
Azinhal
Dit slaperige dorp in het achterland van de Algarve biedt wat restaurants, een beroemde bakkerij met huisgemaakte taartjes en zoetwaren, “A Prova”. Daarnaast is er een traditionele kaasmakerij en een winkel waar gevlochten manden en het typische Bobbin lace. Kantklossen is hier nog een ambacht en je vindt hier de gehaakte kant met typische patronen uit deze streek.
Historische paden
De omgeving wordt steeds dunbevolkter. Via paden en soms sporen slingert het terrein zich soms langs de rivier, soms (steil) heuvelopwaarts. Bij de rivier, loop je langs de groentetuintjes en door boomgaarden. In de heuvels domineren cistus, lavendel en brem. Bij het oude douanekantoor -de streek is beroemd om zijn smokkelroutes langs de grens met Spanje- aan de Guadiana, verlaat je de rivier en gaat de langeafstand wandeling GR15 richting het dorp Odeleite.
Alcaria
Net voor Odeleite passeer je het gehucht Alcaria, met een camper standplaats op de heuveltop en restaurant Albertos. Het is nu nog exact 2 kilometer tot het einde van dit segment van de wandelroute. Je kijkt nu tot aan Mata das Terras do Ordem, een groot parasoldennen woud en het uitzicht richting het stuwmeer van Odeleite is panoramisch.
Rondwandelingen Odeleite
Aangekomen in Odeleite, passeer je erst een kruispunt van paden waar ook wandelroutes CAS PR4: Odeleite de Perto en de Longe en CAS PR5: Terras da Ordem, beginnen. In het dorp zijn verschillende eetgelegenheden, een kleine 16e eeuwse kerk, Igreja da Nossa Senhora de Visitação en een klein museum, Casa de Odeleite.
3. Odeleite → Álamo – 14,9 km
We verlaten Odeleite weer en beginnen de derde sector van langeafstandwandeling GR154. We lopen door de uiterwaarden langs de Ribeira do Odeleite (de Odeleite beek). Een oude watermolen staat in een landschap van uitgebreide groentetuinen. Langeafstand wandeling GR15 loopt over onverharde paden en soms zelfs sporen. Het landschap is heuvelachtig en dat betekent klimmen en dalen.
Lees meer ...
Moinho das Pernadas
Op een idyllisch plekje, ongeveer een kilometer voordat de Odeleite beek en de Foupana beek samenvloeien, staat een oude watermolen, de Moinho das Pernadas. Historisch heeft deze molen een belangrijke taak vervuld, als graanmolen voor het gebied. Nu is het een overblijfsel uit lang vervlogen tijden. Tot 1980 was de molen in gebruik, maar met het overlijden van de laatste molenaar is het een bouwwerk dat de herinnering aan het niet eens zo verre verleden levendig houdt.
Foz de Odeleite
Wandel verder door het typische bergachtige landschap dat deze streek zo kenmerkt. Je passeert het punt waar de Odeleite en de Foupana samenkomen om als een stroom bij Foz de Odeleite in de Guadiana te stromen. Deze kleine parel aan de Guadiana rivier is beroemd om zijn kaasmakerij. Queijaria da Foz de Odeleite is beroemd in heel Portugal.
Langeafstandwandeling GR15
De route loopt door de nauwe straatjes van het pittoreske dorp en slingert de heuvel op in de richting van het volgende dorp. Groentetuinen maken plaats voor de typische begroeiing van deze droge streek, lage bosschages met hier en daar een armetierig pijnboompje. De stille wandelaar kan hier verrast worden door een groepje Roodkoppatrijzen dat protesterend wegvlucht, een haas of zelfs een wild varken.
Álamo
Langeafstand wandelroute GR15 volgt een stenen pad tussen twee stapelmuren door. Twee oude waterbronnen aan het begin van het dorp Corte das Donas nodigen uit om lekker even uit te rusten en de benen te strekken. Tussen dit dorp en het eindpunt van deze sector in Álamo, kom je nog het startpunt tegen van rondwandeling ALC PR1 Corre Corre Guadiana. Deze route kunnen we ook van harte aanbevelen!
Het slaperige dorpje Álamo is het einde van dit deel van de GR15. Zoek je na deze sector een slaapplaats, dan is dat mogelijk bij turismo rural Paisagem do Guadiana.
4. Álamo → Alcoutim – 21,5 km
Voordat we Álamo verlaten, vind je aan de linkerkant bijna helemaal overgroeid, de historische overblijfselen van een Romeins waterbekken. Rechts hiervan staat een oude watermolen met een stenen bank die uitnodigt om even te gaan zitten en te genieten van deze plek. Een stenen voetpad leidt ons het dorp uit. Het loopt tussen twee muren door. Op deze manier werd in vorige eeuwen het grondbezit afgebakend. Door de uiterwaarden lopen we naar het volgende dorp; Guerreiros do Rio.
Lees meer ...
Typische rivierdorpen
Elk dorp langs de rivier Guadiana wordt bewoond door een kleine vissersgemeenschap. De dorpen hebben een pier met daar in de buurt een soort kiosk waar je snacks en vaak ook een kop koffie kunt halen. Het dorpsleven speelt zich af rond deze plekken. In het iconische museum van Guerreiros do Rio is een verzameling van 30 verschillende Guadiana boten tentoongesteld. Ook wordt de vistechniek op deze snelstromende rivier toegelicht.
Laranjeiras
Het volgende gehucht op langeafstand wandelroute GR125 is Laranjeiras. Ook hier weer een pier en een kiosk. Dit dorp heeft ook een typisch streekgerechten restaurant: Cantarinha do Guadiana. Het is beroemd om zijn gerechten van zoetwatervis en wild.
Het volgende dorp is Montinho das Laranjeiras waarvan in de dorpskern overblijfselen van drie historische tijdperken te zien zijn; de Romeinse, Visigotische en Islamitische cultuur.
Klimmen
Nu beginnen we aan een steile klim. Het uitzicht over de Guadiana, dat steeds weidser wordt, is meer dan een beloning voor de inspanning. Op de heuvel, loopt de GR15 een stukje op met rondwandeling ALC PR2 – Ladreiras do Pontal. De route slingert weer in de richting van de rivier,m geflankeerd door eeuwenoude olijfbomen en op het uitzichtpunt Pontal do Guadiana, is stoppen verplicht. Een mooier uitzicht over de Guadiana rivier en Spanje aan de overkant, krijg je gedurende deze langeafstand wandeling GR15 niet meer.
Romeinse weg
Vanaf dit punt scheiden weer de wegen van wandelroutes GR15 en PR2.
We lopen smalle paden tussen steeneiken en passeren een ravijn met een watermolen. Langeafstand wandelroute GR15 loopt parallel aan de rivier en we klimmen naar het dorp Marmeleiro. De weg wordt voorondersteld een oude Romeinse route te zijn die Tavira in het zuiden verbond met Alcoutim aan de Guadiana rivier. Door pijnboom bossen en ook langs meer traditionele plantengroei, slingert de weg weer de vallei in om te eindigen op het rivierstrand van Alcoutim.
Alcoutim
Alcoutim zelf is van historisch belang, met een tegeltableau van oude ambachten, museum, een Igreja Matriz en het Castelo Novo.
Hier is ook de start van de andere Langeafstand route van de Algarve, de GR13 Via Algarviana.
5. Alcoutim → Vascão – 11,4 km
Dit is de laatste sector van de oorspronkelijke route van langeafstand wandeling GR15. Dit segment brengt ons van de provincie Algarve tot net over de greens van de naastliggende provincie Alentejo, in de gemeente Mertola.
Lees meer ...
Limite Zero
We verlaten Alcoutim via de brug over de Cadavais rivier, langs de school, de “Grupo Nautico” van Alcoutim, het hotel en de lokale jeugdherberg. De meest spannende belevenis van vandaag is zonder enige twijfel de tokkelbaan over de Guadiana rivier die de dorpen Sanlúcar aan de Spaanse kant van de Guadiana en Alcoutim aan de Portugese kant met een snelheid van 80km per uur verbindt. Boek van tevoren een kaartje bij Limite Zero, de uitbater van de baan. Dit mag je zeker niet missen!!
Na deze spannende ontspannende tocht van 720 meter over de rivier, vervolgen we onze weg langs de Guadiana. We komen weer het dunbevolkte achterland in over smalle paden in de richting van Castelo Velho. Langs deze oude herderspaden zie je de sporen van de jacht en kleine verspreid liggende boomgaarden, afgewisseld met eeuwenoude olijfbomen en parasoldennen.
Smokkelroutes
De paden worden steeds smaller en hier en daar werken we ons door het struikgewas heen op zoek naar het juiste spoor. Hier en daar hebben we schitterend uitzicht over de rivier. Dit is het oude douane pad. Deze weg werd gebruikt om smokkelaars op te sporen die probeerden in kleine bootjes goederen vanuit Spanje het land in te krijgen. De smokkel was de enige manier voor de bevolking van dit gebied om te overleven. Om deze herinnering levend te houden, wordt elk jaar nog een smokkelaars festival georganiseerd. De route heeft verschillende uitzichtpunten met een prachtig overzicht over de rivier.
Erts
Het uitzicht over de rivier is richhting Puerto de la Laja, waar in de gouden 18e eeuw, de boten met erts uit de mijnen van de Alentejo werden geladen. We bereiken nu Monte Vascão en beginnen aan de afdaling. In dit gebied gaat de Algarve over in de Alentejo en tevens tussen de gemeentes Alcoutim en Mertola. Aangekomen aan de altijd stromende Vascão rivier, steken we de stroom over (gevaarlijk na veel regen!) en lopen we door naar Mesquita. We hebben de de eerste vijf segmenten van Langeafstand route GR15 succesvol afgelegd.
Wanneer je hier de wandelroute wild beëindigen, moet je wel zorgen dat een taxi je ophaalt vanaf het eindpunt. In 2019 zijn nog twee extra sectoren toegevoegd in Portugal en om de ronde compleet te maken, nog een in Spanje.